Effecten klimaatverandering

De aarde wordt warmer en zelfs in het beste geval zal de aarde aan het eind van deze eeuw een paar graden warmer zijn dan nu. Dit betekent niet alleen een hogere gemiddelde temperatuur, maar ook meer periodes van extreme hitte. Hitte heeft negatieve gevolgen voor mensen, gebouwen en de natuur. We verwachten ook vaker wateroverlast. Veel gevolgen hangen met elkaar samen en kunnen elkaar zelfs versterken. Hieronder worden enkele effecten verder uitgelegd.

Hitte

In gebieden met veel gebouwen komt hittestress voor bij extreme hitte. Hittestress veroorzaakt gezondheidsklachten en lagere arbeidsproductiviteit. Er zijn grote verschillen tussen het platteland en de stad. Het kan wel 7 °C warmer zijn in de stad. Gebouwen en wegen nemen warmte op en stralen deze warmte weer uit.

Droogte

De periodes van droog weer zijn steeds vaker merkbaar. Dit droge weer heeft invloed op de beschikbaarheid van water en het grondwaterpeil. Minder water kan gevolgen hebben voor de drinkwatervoorziening en het water voor landbouw, tuin en natuur.

Water

In plaats van lange periodes van droogte, zijn er nu ook vaker hevige regenbuien. Hierdoor kunnen delen van de tuin en straten onder water komen te staan. De impact van deze zware buien wordt groter door de toenemende bebouwing en harde ondergrond in steden, zoals asfalt en straatstenen, die voorkomen dat water in de bodem zakt.

Ook de waterkwaliteit komt onder druk te staan door hogere temperaturen en hevige regen. Mensen vervuilen het oppervlaktewater met schoonmaakmiddelen, gifstoffen en afval.

Een ander probleem is de stijgende zeespiegel door de opwarming van de aarde. Hogere temperaturen zorgen ervoor dat water uitzet en gletsjers en ijskappen smelten. Hierdoor komt er meer water in de oceanen. Veel grote steden liggen laag en worden kwetsbaarder voor

overstromingen. Ook hebben de stijgende zeespiegel en hogere temperaturen invloed op kwetsbare ecosystemen langs de kust.

Biodiversiteit

Door verschillende menselijke activiteiten verdwijnen er steeds meer planten- en diersoorten. Denk aan landgebruik, luchtvervuiling en de opwarming van de aarde. Deze planten en dieren zijn belangrijk voor ons ecosysteem en hebben vaak essentiële functies, zoals het bestuiven van bloemen en zuiveren van lucht. Het verdwijnen van deze soorten kan grote gevolgen hebben en het ecosysteem uit balans brengen.

Stikstof heeft ook invloed op de biodiversiteit. Stikstof is een onschadelijk gas dat van nature in de lucht zit, maar er zijn ook schadelijke verbindingen met stikstof, zoals stikstofoxiden (NOx) en ammoniak (NH3). Deze komen vooral in de lucht door verkeer, industrie en landbouw. Als er te veel van deze verbindingen in de bodem of het water komen, kunnen ze de natuurlijke balans verstoren en de biodiversiteit verlagen.

Het lijkt misschien tegenstrijdig dat het tegelijk droger en natter wordt. Periodes van droogte zullen langer en vaker voorkomen, en wateroverlast komt vaak van hevige buien in korte tijd. Hier is onze riolering niet op berekend, wat nog meer overlast geeft. Ook lost deze neerslag niet direct het tekort na een droge periode op.

Wat kan je zelf doen?

Als bewoner zijn er meerdere maatregelen die je kan nemen om de effecten tegen te gaan. Veel van deze maatregelen hebben invloed op meerdere aspecten van klimaatadaptatie. Zo kan je bijvoorbeeld met een regenton wateroverlast beperken en later de tuin water geven. De maatregelen zijn ingedeeld in verschillende categorieën, elk met een eigen informatiepagina. Per categorie noemen we hier een aantal voorbeelden.

Meer groen

Meer groen in je omgeving helpt bij alle aspecten van klimaatadaptatie. Het zorgt voor een koelere tuin en woning, houdt water langer vast tijdens droge periodes en kan water bufferen in natte periodes. Met de juiste begroeiing draag je ook bij aan de biodiversiteit. Maatregelen waar je aan kan denken zijn:

• Groene daken;
  • Intensief groen dak
  • Extensief groen dak
• Groene tuin;
  • Wadi (waterafvoer door infiltratie)
  • Tegels vervangen door groen
  • Waterdoorlatende verhardingen
  • Groene erfafscheiding.
• Groene gevels.

Bewuster omgaan met regenwater

Afhankelijk van het seizoen kan water schaarser of overvloedig zijn. Door bewuster met regenwater om te gaan, kun je de effecten beperken. Het bufferen van water ontlast het rioolsysteem en laat water langzaam in de grond trekken. Water kan ook opgeslagen worden voor later gebruik, zoals de tuin besproeien of de auto wassen. Maatregelen waar je aan kan denken zijn:

• Regenwater opslaan;
  • Grindkuil
  • Infiltratiekratten
  • Infiltratieput
  • Vijver
• Regenwater hergebruiken;
  • Regenton
  • Regenwaterzuil
  • Regenschutting
  • Regenwatertank
  • Regenwaterzak

Bescherming tegen de zon

Door hetere zomers wordt het koel houden van de woning steeds belangrijker. Dit kan natuurlijk met een airco, maar dat is niet duurzaam. Gelukkig zijn er maatregelen om de woning passief koeler te houden. Hiermee houd je de warmte langer buiten zodat je niet onnodig hoeft te koelen. Hierbij kun je denken aan:

• Witte dakbedekking;
• Zonwering;
  • Buitenzonwering zoals rolluiken, screens en zonneschermen
  • Binnenzonwering zoals shutters, jaloezieën of vitrage
  • Bouwkundige elementen en ontwer
  • Natuurlijke zonwering
• Biobased isolatiematerialen, dit kan helpen om de warmte langer buiten te houden.